60-72 Aylık Çocukların Yaratıcılık Becerileri Üzerinde Zihin Haritalama Çalışmalarının Etkisi

ÖZ

Yirmi birinci yüzyıl gereksinimleriyle birlikte küçük çocukların eğitiminde esnek düşünebilme ve yaratıcılık becerileri önem kazanmaya başlamıştır. Çocukların düşüncelerini harekete geçirerek esnek düşünebilme, yeni fikirler üretebilme ve bilgiyi bütünleştirebilme becerilerini destekleyen tekniklerden biri de zihin haritalamadır. Ön-test son-test kontrol gruplu deneysel modelin kullanıldığı araştırmada, 60-72 ay grubu çocuklar için geliştirilen zihin haritalama programının çocukların yaratıcılık becerilerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, İstanbul ilinin Kadıköy ilçesinde bulunan bir okul öncesi eğitim kurumunun bünyesindeki iki sınıfta yürütülmüştür. Çalışma grubunu rastgele atanan 26’sı ve 21’i kontrol grubu olmak üzere toplam 47 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada öntest ve sontest olarak çocukların yaratıcılık becerilerinin ölçülebilmesi amacıyla Hibrit Yaratıcılık Testi kullanılmıştır. Öntestlerin ardından deney grubunu oluşturan çocuklarla ilk olarak öğrenme amaçlı beş adet zihin haritalama çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar haftada bir gün olmak üzere beş hafta içerisinde tamamlanmıştır. Daha sonra toplam 10 hafta süreyle çocukların çeşitli konulara yönelik olarak bireysel zihin haritaları hazırlamaları sağlanmıştır. Çocuklar zihin haritalarını hafta boyunca oyun zamanlarında hazırlayarak tamamlamışlardır. Uygulamaların tamamlanmasının ardından sontestler gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasının ardından deney ve kontrol grubunun Hibrit Yaratıcılık Testi öntest toplam puanları ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. Analiz sonucunda grupların aritmetik ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur (t=2.29; p<.05). Bu farklılığın sontestler üzerindeki olası etkisinin denetlenmesi amacıyla sontest karşılaştırılmasında tek faktörlü kovaryans analizi (ANCOVA) yapılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının Hibrit Yaratıcılık Testi öntest-sontest toplam puanları ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla eşleştirişmiş gruplar t testiyle, sontest toplam puanı ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla ise bağımsız gruplar t testiyle ortalamalar karşılaştırılmıştır. Son olarak sontest ortalamaları arasında ortaya çıkan farklılığın bağımsız değişken uygulamasından ya da öntestler arası karşılaştırmada saptanan farklılıktan kaynaklandığını belirlemek amacıyla tek faktörlü kovaryans analizi (ANCOVA) uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda hem deney hem de kontrol grubunun yaratıcılık becerilerinde artış olduğu anlaşılmıştır. Ancak, ön test sonuçlarını sabit tutarak deney ve kontrol grubu yaratıcı düşünme becerileri aritmetik ortalamalarındaki artışın anlamlılığını sınamak üzere yapılan kovaryans analizi; zihin haritalama yapan çocukların yapmayan çocuklara göre daha fazla ilerleme gösterdiklerini açığa çıkarmıştır. Araştırma sonucunda zihin haritalama çalışmalarının okul öncesi dönem çocuklarının yaratıcılık becerilerinin gelişmesinde etkili bir strateji olduğu ortaya konmuştur.