Düşünme Becerileri Kavramları Bağlamında İlkokul Ders Kitaplarının ve Öğrencilerin Bilişsel Yapılarının İncelenmesi

ÖZ

Bu araştırmada düşünme becerileri kavramlarının (problem çözme, yaratıcı düşünme ve eleştirel düşünme), ilkokul ders kitaplarında kullanılma sıklığının ve ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin bu kavramlara yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel tarama yöntemi benimsenmiştir. Araştırma verileri doküman incelemesi ve kelime ilişkilendirme testi ile toplanmıştır. Araştırmanın doküman incelemesi aşamasında ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıf düzeylerinde okutulan hayat bilgisi, Türkçe, matematik, müzik, fen bilimleri, sosyal bilgiler ve trafik güvenliği ders kitapları incelenmiştir. İkinci aşamada ise 2018-2019 eğitim öğretim yılında, farklı sosyoekonomik düzeye sahip okullarda, 4. sınıfta öğrenim gören 332 öğrenciye kelime ilişkilendirme testi uygulanmıştır. Araştırma sonunda, “problem” kavramı en fazla matematik dersinde kullanılırken, diğer ders kitaplarında sınırlı sayıda yer aldığı ortaya çıkmıştır. “Yaratıcı-” ve “eleştir-” kavramlarının ise tüm ders kitaplarında oldukça sınırlı sayıda kullanıldığı görülmüştür. Kelime ilişkilendirme testi sonucunda ise öğrencilerin problem çözme kavramını genellikle matematik kavramlarıyla ilişkilendirdiği, yaratıcı düşünme ve eleştirel düşünme kavramlarına yönelik ise zayıf bir bilişsel yapı oluşturdukları sonucuna ulaşılmıştır.