İlkokul Öğrencilerine Yönelik Geliştirilen Duygusal Farkındalık Etkinliklerinin Akran Zorbalığını Önlemede Etkisi

ÖZ

Bu araştırmada ilkokul öğrencileri için geliştirilmiş, duygusal farkındalığı artırmaya yönelik çeşitli uygulama ve etkinliklerin okuldaki akran zorbalığını önlemede etkisi incelenmiştir. Çalışmada öğrenciler için çeşitli oyunlar, etkinlikler, uygulamalar; veliler için eğitsel bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel veriler birlikte kullanıldığı için karma yöntem uygulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, İzmir Buca ilçesinde yer alan bir ilkokulda öğrenim gören öğrenciler oluşturmuştur. Geliştirilen tüm etkinlikler okuldaki öğrencilere uygulanmıştır. Araştırmada veriler “Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği İlköğretim (Çocuk) Formu” ile toplanmıştır. Ölçek 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören toplam 275 öğrenciye ön ve son test olarak uygulanmıştır. Çalışmada ayrıca araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış gözlem formu ile 1., 2., 3. ve 4. sınıf öğrencileri teneffüs saatlerinde gözlenmiş, yine araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak öğretmenlerle görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen nicel verilerin çözümlenmesinde bağımlı ve bağımsız örneklemler için t testi kullanılmıştır. Nitel veriler ise betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Nicel verilerin çözümlenmesi sonucunda geliştirilen duygusal farkındalık etkinliklerinin, uygulama öncesine göre okulda var olan akranlar arası zorbaca davranışların azalmasında önemli derecede etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Elde edilen sonuçlara göre sınıf düzeyi olarak üçüncü sınıfların, cinsiyet olarak da erkek öğrencilerin bu tür davranışlara daha çok maruz kaldıkları belirlenmiştir. Nitel verilerin çözümlenmesi ile elde edilen sonuçlar ise nicel verileri destekler niteliktedir. Ayrıca öğrencilerde işbirliği, paylaşma, sorumluluk, yardımlaşma, problem çözme, empati, iletişim, etkileşim ve duygusal farkındalık gibi konularda olumlu değişimler meydana geldiği belirlenmiştir.