Okul Türünün Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi

ÖZ

Bu çalışmada Türkiye’de, ortaokul düzeyinde, okul türünün öğrenci başarısına etkisinin tahmin edilmesi amaçlanmaktadır. Okul türü devlet okulları ile özel okullar olmak üzere iki kategoriden oluşurken, öğrenci başarısı göstergesi olarak 0 ile 500 arasında değişen ve merkezi sınav sonuçları ile sınıf-içi performansı birlikte yansıtan Yerleştirmeye Esas Puan (YEP) skoru esas alınmıştır. Kontrol değişkenleri kapsamında öğrencinin cinsiyeti, anne ve babanın hayatta olup olmadıkları, aynı evde yaşayıp yaşamadıkları, eğitim seviyeleri ve meslek grupları, ailenin oturduğu evin kendilerinin, kiralık veya lojman olup olmaması, öğrencinin kendine ait bir odasının olup olmaması, ailenin yaşadığı şehrin ve coğrafi bölgenin kalkınmışlık seviyesi kullanılmıştır. Çalışmada 2014-2016 dönemi ortaokul öğrenci evreninin tamamını oluşturan 3.752.374 öğrencinin tümünü kapsayan veri seti ilk kez olmak üzere bilimsel bir çalışmada kullanılmıştır.

Çalışmada ilk olarak test skorları ile ölçülen öğrenci başarısı üzerinde okul türünün etkilerine odaklanan ve 1960’lı yıllara kadar geriye giden alanyazın özetlenmiştir. Diğer taraftan, kamu politikalarının ve uygulama programlarının nedensel etkilerin değerlendirilmesine yönelik nedensel çıkarsama (causal inference) tahmin metodojilerinin geliştirilmesini hedefleyen diğer bir alanyazın da 1980’li yıllardan itibaren hızlı bir gelişim göstermiş olup, eğitim politika ve uygulamalarının analizi için önemli bir çerçeve ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın metodolojisi söz konusu iki alanyazının bilgi birikiminden hareketle oluşturulmuştur. Çalışmada regresyonla ayarlama (regression adjustment), ters olasılık ağırlıklandırması (inverse probability weighting) ve kesin eşleme (exact matching) olmak üzere üç farklı nedensel çıkarsama yaklaşımı bulguların güvenilirliği (robustness) artırma amacıyla birbirini tamamlayıcı şekilde uygulanmıştır.

Çalışmada detaylı olarak ele alınan varsayımlar altında okul türünün YEP skoru ile ölçülen öğrenci başarısı üzerinde önemli seviyede etkisinin olduğu saptanmıştır. Bu çerçevede okul türünün özel okul olmasının YEP skorunda ortalama 87 puanlık (yüzde 29,6’lık) bir artışa yol açacağı tahmin edilmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de okul türünün öğrenci başarısı üzerinde, diğer ülke örnekleri ile karşılaştırıldığında görece yüksek etkisinin olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmanın bulgularından hareketle eğitimde fırsat eşitliğini geliştirecek ve özellikle devlet okullarında eğitimin kalitesini artıracak politikaların belirlenmesine temel teşkil edebilecek bir dizi araştırma önerisi dile getirilmiştir. Ayrıca çalışmanın bulgularının okul seçimine ilişkin aile kararları açısından fikir verici olacağı düşünülmektedir.