Boyun Eğici Davranışları Azaltmaya Yönelik Bilişsel Davranışçı Psiko-Eğitim Programının Kişilerarası Duyarlılık, Öfke ve Düşmanlık (Hostilite) Üzerine Etkisi

ÖZ

Bu çalışmanın amacı, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan boyun eğici davranışları azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı psiko-eğitim programının kişilerarası duyarlılık, öfke ve düşmanlık (hostilite) üzerine etkisinin incelenmesidir. Araştırma; deney ve kontrol gruplu ön-test, son-test ve izleme testi modeline dayalı bir deneysel çalışmadır. Katılımcılar 2014-2015 öğretim yılında İstanbul Ümraniye Merkez Anadolu Lisesi’nin 12. sınıfında öğrenim gören öğrenciler arasından Boyun Eğici Davranış Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri uygulanarak belirlenmiştir. Psiko-eğitim programına katılma ölçütlerine sahip 24 öğrenci, seçkisiz atama yolu ile 12 kişi deney, 12 kişi kontrol grubuna yerleşecek şekilde seçilmiştir. Deney grubuna araştırmacı tarafından hazırlanan 10 oturumluk boyun eğici davranışları azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı psiko-eğitim programı uygulanmış, kontrol grubuna ise herhangi bir işlem yapılmamıştır. Gruplar arası farkı belirlemek amacıyla karışık desenler (split-plot) için iki faktörlü ANOVA yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre uygulanan psiko-eğitim programının deney grubunda bulunan katılımcıların boyun eğici davranış, kişilerarası duyarlılık, öfke ve düşmanlık düzeyleri üzerinde anlamlı etkisi olduğu görülmüştür. Bu farklılığın kaynağını belirlemek amacıyla Bonferroni uyumlu çoklu karşılaştırma testinden yararlanılmıştır. Bonferroni uyumlu çoklu karşılaştırma testi ve varyans analizinden alınan sonuçlar bilişsel davranışçı psiko-eğitim programının ergenlerin boyun eğici davranışları, kişilerarası duyarlılık, öfke ve düşmanlığı azaltmada etkili olduğunu göstermiş ve bu etkinin 60 günlük izleme sonucunda da kalıcılığını koruduğu görülmüştür. Bu çalışmanın sonuçları bilişsel davranışçı psiko-eğitim programının ergenlerin boyun eğici davranış, kişilerarası duyarlılık ve öfke ve düşmanlık düzeylerini  azaltmada kullanılabileceğini göstermektedir.