Okul Yöneticilerinin Empatik Eğilimlerini Yordamada Öfke, Yaşam Doyumu ve Stresle Başa Çıkmanın Rolü

ÖZ

Bu araştırmanın amacı; okul yöneticilerinin empatik eğilim düzeylerinin; öfke ifade tarzları, yaşam doyumları ve stresle başa çıkma düzeyleri tarafından ne derece yordandığını incelemektir. Ayrıca okul yöneticilerinin empati, öfke, yaşam doyumu, stres ve sosyal desteğe ilişkin görüşlerini incelemekte amaçlar arasındadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla hem nicel ve hem de nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bu tipte araştırma desenlerine karma ya da üçgenleme (Triangulation) yöntemi adı verilmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu, Adıyaman ilinde çalışan okul müdürleri oluşturmaktadır. Araştırmada nicel verilerin çalışma grubunda, 241 erkek (%95.6) 11 kadın (%4.4) olmak üzere toplam 252 ( _yaş = 42.30, Ss = 6.23, ranj = 30-59) okul yöneticisi yer almaktadır. Araştırmaya katılanların 241’i (%95.6) evli, 11’i (%4.4) bekârdır. Araştırmaya katılanların %67.5’i (170 kişi) lisans mezunu, %25’i (63 kişi) yüksek lisans mezunu, %7.1’i (18 kişi) ön lisans mezunu ve bir kişide (%0.4) doktora mezunudur. Araştırmanın nitel verilerinin toplandığı çalışma grubunda 8’i erkek, 2’si kadın olmak üzere toplam 10 ( _yaş = 43.70, Ss = 5.1, ranj =  36-51) okul müdürü ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak görüşme yapılmıştır. Bu çalışma grubundaki katılımcıların hepsi evli olup, 4 katılımcı lisans, 6 katılımcı yüksek lisans mezunudur. Araştırmada veri toplamak amacıyla Empatik Eğilim Ölçeği, Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verilerinin analizinde betimleyici istatistikler, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu ve aşamalı doğrusal çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Verilerin analizi IBM SPSS 15.0 paket programıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel verilerin analizinde nitel araştırma yöntemlerinde kullanılan içerik analizi ve betimsel analiz birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verilerine göre, okul yöneticilerinin Empatik Eğilim Ölçeği puanlarına göre aşamalı çoklu regresyon analizi sonucunda dört farklı regresyon modeli elde edilmiştir. Buna göre, R² değerleri incelendiğinde, Empatik Eğilimi sırasıyla SÖÖTÖ’nün alt boyutu olan Öfke İç Boyutunun %13’nü açıkladığı, YDÖ’nün analize eklenmesi ile
%21’e yükseldiği, SÖÖTÖ’nün alt boyutu olan Öfke Kontrolü boyutunun analize dahil edilmesiyle %26’ya yükseldiği görülmüştür. SBÇT’nin alt boyutu olan Sosyal Destek boyutunun analize dâhil edilmesiyle %29’a yükseldiği ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda nitel bulguların da nicel bulguları desteklediği ortaya çıkmıştır. Nitel bulgulara bakıldığında, empatik becerileri etkileyen değişkenlerin başında “öfke” gelmektedir. Bunu “stres” “yaşam tarzı”, “yaşantı deneyiminin” izlediği görülmüştür. Okul yöneticilerini en çok öfkelendiren durumların ise, “öğretmenlerin derse geç girmesi”, “ders işlememe”, “personelin sorumluluklarını yapmaması”, “öğretmenlerin sorumluluklarını yerine getirmemeleri” gibi durumların olduğu görülmüştür. Aynı zamanda okul yöneticilerinin çoğunluğunun öfke anında “empati kuramadığı” ortaya çıkmıştır. Okul yöneticileri öfkelendiklerinde “randevuyu erteledikleri” “olayı anlamaya çalıştıkları”, “bir süreliğine ortamı terk ettikleri”, “öfke kontrolü sağlamaya çalıştıkları”, “konuşmamaya çalıştıkları” ve “ses tonlarının yükselttikleri” ortaya çıkmıştır.