İlköğretim Öğrencilerinde Zorbalık Eğilimini Azaltmaya Yönelik Bilişsel Davranışçı Bir Müdahale Programının Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi

ÖZ

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim öğrencilerinde zorbalık eğilimini azaltmaya yönelik Bilişsel Davranışçı teknikleri içeren bir grup terapisi programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla 4 ortaokuldan 5. ve 6. sınıf öğrencileri arasından Akran Zorbalığı Ölçeği Çocuk Formu –Zorbalık testi (AZÖ-ÇF) puanlarına göre belirlenmiş 54 öğrenci Bilişsel Davranışçı müdahale alan deney grubuna (20 öğrenci), plasebo kontrol grubuna-PKG (16 öğrenci) ve hiçbir müdahale almayan kontrol grubuna-MAKG (18 öğrenci) atanmıştır. Grup çalışmaları 13 hafta yürütülmüştür. Katılımcılara müdahale öncesi, sonrası ve 4 aylık izlemde Akran Zorbalığı Ölçeği Çocuk Formu - Zorbalık Testi ve Çocuklar için Zorbalıkla ilgili Bilişler Ölçeği (ÇZBÖ) ve Coopersmith Öz Saygı Envanteri kısa formu (CÖS-K) uygulanmıştır. Elde edilen veriler tekrarlayıcı ölçümler için varyans analizi ile değerlendirilmiştir. Analiz sonuçlarında grup x zaman etkileşimi açısından ölçek puanlarında anlamlı bir farklılaşma olmadığı görülse de zorbalık puanı üzerinde zamanın ana etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuş ve ortaya çıkan anlamlı farklılaşmanın deney ve plasebo kontrol grubu ön test ve son test zorbalık ölçümleri arasında ki farklılaşmadan kaynaklandığı, her iki grupta da son testte zorbalık puanının düştüğü saptanmıştır. Benzer şekilde zorbalıkla ilişkili bilişler puanı üzerinde zamanın ana etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Ana etki açısından ortaya çıkan anlamlı farklılaşmanın deney grubunun ön test ve son test zorbalıkla ilgili bilişlerin ölçümleri arasında ki farklılaşmadan kaynaklandığı, son testte zorbalıkla ilgili bilişler puanının düştüğü bulunmuştur.