Çevrimiçi Riskler ve Ebeveyn Aracılık Stratejileri: Türkiye’de ve Avrupa’da Yaşayan Türk Kökenli Çocuk/Ergenlerin Karşılaştırılması

ÖZ

İnternet’e bağlanan her birey, fırsatlar yanında, çevrimiçi risklere de açık hale gelebilmektedir. Gelişim dönemleri söz konusu olduğunda ise hem fırsatlara hem de risk almaya en yatkın yaş gruplarının geç çocukluk ve ergenlik dönemindeki bireyler olduğu ortaya çıkmaktadır. Çocuk ve ergenlerde İnternet fırsat ve risklerini şekillendiren en önemli etmenlerin başında ise ebeveyn aracılık stratejileri gelmektedir. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de ve Avrupa’da yaşayan Türk kökenli çocuk ve ergenlerin deneyimledikleri çevrimiçi risklerle, algıladıkları ebeveyn aracılık stratejilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesidir.

Araştırmanın örneklemi 25 Avrupa ülkesindeki çocuk/ergenlerin ve ebeveynlerin İnternet’in güvenli ve riskli kullanımıyla ilgili deneyimlerini incelemeyi amaçlayan EU Kids Online II (Avrupa Çevrimiçi Çocuklar II) projesi veri tabanına dayanmaktadır. Türkiye örneklemi 962 kişiden (513 erkek, 449 kadın; Ort._yaş= 12.19, S=2.15), Avrupa örneklemi ise 182 kişiden (103 kadın, 79 erkek; Ort._yaş=12.70, S=2.30) oluşmaktadır.

Araştırma bulguları Türkiye ve Avrupa’da ebeveyn aracılık stratejileriyle çevrimiçi riskler arasındaki ilişkilerin farklılaştığını göstermektedir. Türkiye’de aktif aracılık stratejileri çevrimiçi risklerle pozitif yönde ilişkiliyken, bu ilişki Avrupa örnekleminde anlamsızdır. Kısıtlayıcı aracılık stratejileri ise Avrupa örnekleminde çevrimiçi risklerle ters yönde ilişkiliyken, Türkiye örnekleminde bu ilişki anlamsız bulunmuştur. Üçüncü bir ebeveyn aracılık stratejisi boyutu olarak değerlendirilen ebeveyn izlemesi ise iki örneklemde de farklı şekilde aracı değişken olarak rol oynamaktadır. Bu boyut Türkiye örnekleminde aktif aracılık stratejisiyle çevrimiçi riskler arasında pozitif yönde bir ilişkiyle aracı değişkenken, Avrupa örnekleminde kısıtlayıcı aracılık stratejisiyle çevrimiçi riskler arasında ters yönde bir ilişkiyle aracı değişken rolü üstlenmektedir.