Sosyal Bilgilerde Kültüre Duyarlı Eğitim Uygulamaları: Mülteci Öğrencilerle Etkileşim

ÖZ

Son yıllarda dünyanın en çok üzerinde durduğu konularından olan göç, temel amacı vatandaş yetiştirmek olan sosyal bilgiler dersinin de önemli konuları arasındadır. Sosyal bilgiler dersinin bireye kazandırmayı amaçladığı saygı, hoşgörü, empati, iletişim, farklı kültürleri anlama ve farklı kültürlere saygı duyma gibi beceri ve değerler, özellikle göç konusu içerisinde de ele alınması gereken beceri ve değerlerden sayılabilir. Kültüre duyarlı eğitim, göç alan farklı ülkelerin eğitim sistemi içerisinde mültecilerin karşılaştıkları sorunların çözümünde kullanılan yaklaşımlarından biridir. Bu araştırmanın amacı da sosyal bilgiler dersinde mülteci öğrencilerle kültürel etkileşimin sağlanmasında karşılaşılan sorunları belirlemek ve kültüre duyarlı eğitim yoluyla sınıf içi ve sınıf dışı kültürel etkileşimi artırarak hem mülteci öğrenciler hem de diğer öğrenciler için sosyal bilgiler öğretimini iyileştirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması kullanılmıştır. Araştırmaya 3 sosyal bilgiler öğretmeni ve 6’sı mülteci, 24’ü ana akım kültüre sahip öğrenci olmak üzere toplam 30 öğrenci katılmıştır. Veri toplama süreci alana giriş ve uygulama süreci olmak üzere birbiriyle bağlantılı iki aşamada gerçekleşmiştir. Öncelikle, sınıf içi gözlem ve yarı-yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla sorunların belirlenmesine yönelik veriler toplanmış, daha sonra belirlenen sorunların çözümü için uygulamalar yapılmıştır. Bu süreçte gözlem, görüşme, araştırmacı günlüğü, öğrenci günlükleri, geçerlik komitesi toplantıları olmak üzere birden çok veri toplama aracından yararlanılmıştır. Veri analizi, veri toplamayla eş zamanlı olarak yapılmıştır. Elde edilen veriler NVivo 12 programı aracılığıyla tümevarımsal (içerik analizi) yaklaşımla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler dersinde öğrenciler arası etkileşimde, sınıf içi uyum sürecinde ve sosyal bilgiler dersine katılımda ve ders süreçlerinde hem mülteci öğrenciler hem de diğer öğrenciler açısından iyileşme olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar doğrultusunda, sürdürülebilir bir kültüre duyarlı eğitim için eğitim sistemi içerisinde öğretim programlarına bu uygulamaların yansıtılması ve uygulayıcılara da bu konuda hizmet içi eğitim verilmesi önerilebilir.