Okul Öncesi Dönemde Sosyo-Duygusal Gelişim: Mizaç, Dil Gelişimi ve Duyguları Anlama Becerisinin Yordayıcı Rolünün İncelenmesi

ÖZ

Bu çalışma, bireysel çocuk özelliklerinden mizaç, dil gelişimi ve duyguları anlama becerisinin okul öncesi dönemde sosyal yetkinlik ve davranış problemleri üzerinde oynadığı yordayıcı rolü incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın örneklemini İstanbul’un iki merkez ilçesinin belediyelerine bağlı 16 anaokulundan uygun örnekleme yöntemiyle seçilen, yaşı 39-83 ay aralığında olan 223 çocuk, anneleri ve 48 anaokulu öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada, çocukların sosyal yetkinlikleri öğretmen bildirimine dayanan Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 Ölçeği (SYDD-30) ile davranış problemleri ise anne bildirimine dayanan Çocuk Davranış Değerlendirme Ölçeği (ÇDDÖ) ve öğretmen bildirimine dayanan SYDD-30’un ilgili alt ölçekleri ile ölçülmüştür. Sözü edilen bireysel çocuk özelliklerinden mizaç Çocuk Davranış Listesi-Çok Kısa Formu (ÇDL-ÇKF) ile, alıcı dil gelişimi Türkçe Erken Dil Gelişim Testi (TEDİL) ile, duyguları anlama beceri ise Duyguları Anlama Testi (DAT) ile ölçülmüştür. Her bir çocuk özelliğinin sosyal yetkinlik ve davranış problemlerini yordayıcı gücü bir dizi aşamalı çoklu regresyon analizi ile test edilmiştir. Bulgular, duyguları anlama becerisinin anlamlı düzeyde, dil gelişimi ve mizacın çaba gerektiren kontrol boyutunun ise marjinal düzeyde sosyal yetkinliği yordadığını göstermiştir. Mizacın olumsuz duygulanım ve çaba gerektiren kontrol boyutları hem dışsallaştırma hem de içselleştirme problemlerinin anlamlı birer yordayıcısı olarak bulunurken, dışsallaştırma problemlerinin dil gelişimi tarafından da yordandığı saptanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulguların davranış problemlerini önlemeye ve sosyal yetkinliği geliştirmeye yönelik müdahale programlarına nasıl katkılar sağlayabileceği tartışılmıştır.