Ortaöğretim Öğrencilerinin Kronolojik Düşünme Becerileri ve Bu Becerilerin Sınıf Düzeyine Göre Gelişiminin İncelenmesi

ÖZ

Bu araştırmanın amacı literatürdeki iki yaklaşımın ışığında ortaöğretim öğrencilerinin kronolojik düşünme becerilerini belirleyebilmek ve bu becerilerin gelişiminde yaşın (sınıf düzeyinin) rolünü ortaya koyabilmektir. Tarama çalışması olarak desenlenen araştırmanın çalışma grubunu Ankara il merkezindeki bir lisede 2017-2018 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 102 öğrenci (52 kız, 50 erkek) oluşturmuştur. Bu öğrencilerinden 26’sı 9. sınıfta, 30’u 10. sınıfta, 24’ü 11. sınıfta, 22’si ise 12. sınıfta öğrenim görmektedir. Araştırmanın verileri 2017 yılında yayımlanan Ortaöğretim Tarih Dersi (9-10 ve 11. Sınıflar) Öğretim Programı, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programında yer alan kronolojik düşünme becerisinin kazandırılması önerisi doğrultusunda bu öğretim programlarındaki kazanımlara yönelik hazırlanan performans görevleriyle elde edilmiştir. Performans görevlerinde kronolojik düşünmenin altı alt boyutuna yönelik etkinlikler yer almıştır. Performans görevleri araştırmacının dışında bir öğretim üyesi ve uygulamanın yapıldığı lisede çalışma grubundaki öğrencilerin derslerini gerçekleştiren tarih öğretmeni tarafından dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre ortaöğretim düzeyinde 9, 10, 11 ve 12. sınıflarda öğrenim gören yaşları 15-18 arasında değişen öğrencilerin kronolojik düşünme becerileri sınıf düzeyine bağlı olarak gelişmeye devam etmektedir. Bu durum tarihsel zaman kavramının öğretiminde çocuk merkezli düşünenlerin fikirlerini desteklemektedir. Bununla birlikte çalışma grubundaki öğrencilerin kronolojik düşünmenin altı alt boyutunda da beceri düzeyleri düşüktür. Öğrencilerin yazılı veya görsel ürün ortaya koymasını gerektiren kronolojik düşünme becerisi alt boyutlarında bu durum daha belirgindir. Bu sonuç ise tarihsel zaman kavramı ve buna bağlı becerilerin öğretiminde yaşa bağlı gelişimin yanında öğrenme-öğretme ortamlarının da belirleyici olduğu fikrini desteklemekte, ülkemizdeki ortaöğretim düzeyindeki tarih derslerinde tarihsel zaman ve buna bağlı becerilerin yeterince kazandırılamadığını ortaya koymaktadır.