Akranlarca Sunulan Sosyal Öykülerin Gelişimsel Yetersizliği Olan İlkokul Öğrencilerinin Karşıdan Karşıya Geçme Becerilerine Etkisi

ÖZ

Bu araştırmada, geliştirilen akran eğitimi programının ilkokula devam eden öğrencilerin sosyal öyküleri yazma ve uygulama bilgi ve becerisi kazanmaları ve programı tamamlayan akranlar (öğreten akran) tarafından sunulan sosyal öykülerin gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin (öğrenen akran) karşıdan karşıya geçme becerisini edinmeleri, bu beceriyi uygulama sona erdikten iki hafta sonra korumaları, farklı bir cadde ile genellemeleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada öğrenen ve öğreten akranlardan öznel değerlendirme yaklaşımı ile sosyal geçerlik verisi toplanmıştır. Araştırma, Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildeki bir ilkokula devam eden, yaşları 7-9 arasında değişen, ikisi otizm spektrum bozukluğu ve biri hafif düzeyde zihin yetersizliği tanısı olan üç öğrenci ve bu öğrencilerin normal gelişim gösteren üç akranı olmak üzere toplam altı katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Öğreten akranlara sosyal öyküleri nasıl yazacakları ve sunacakları birebir öğretim düzenlemesiyle Powerpoint sunumu, model olma, deneme, geri bildirim sunma basamakları izlenerek öğretilmiştir. Araştırmada öğreten akranlar tarafından yazılan ve sunulan sosyal öykülerin öğrenen akranların karşıdan karşıya geçme becerisini öğrenmeleri üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla tek-denekli araştırma modellerinden “yoklama evreli çiftler (öğrenen-öğreten akran) arası çoklu yoklama modeli” kullanılmıştır. Araştırma bulguları, öğreten akranların sosyal öyküleri %100 doğru olarak yazma ve uygulama becerisini edindiğini göstermiştir. Sosyal öykü yazma ve uygulama becerisini edinen akranlar tarafından sunulan öğretim sonrasında ise öğrenen akranların karşıdan karşıya geçme becerisini edindikleri ve farklı bir caddeye genelleyebildikleri, OSB tanısı olan iki öğrenen akranın edindikleri bu beceriyi araştırma sona erdikten iki hafta sonra %100 düzeyinde doğru olarak sergilemeye devam ettikleri görülmüştür. Okulların kapanması sebebiyle üçüncü öğrenen akrandan izleme verisi toplanamamıştır. Öğrenen ve öğreten akranlardan öznel değerlendirme yaklaşımı ile toplanan sosyal geçerlik verileri hem öğrenen hem de öğreten akranların hedef beceriye, sosyal öykülere ve araştırma sonuçlarına ilişkin görüşlerinin olumlu olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular alanyazın bağlamında tartışılarak farklı becerilerin farklı yöntemlerle öğretiminde akran aracılı uygulamalara yer verilmesi ve sosyal öykülerin ebeveynler, kardeşler, alanda çalışan uzmanlar ve öğretmenler tarafından güvenlik becerilerinin öğretiminde kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.