Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Sosyal Öykülerin Tekli Sunumuyla Çoklu Sunumunun Karşılaştırılması

ÖZ

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireyler sosyal etkileşim ve iletişim sorunları yaşayabilir, sınırlı ve yinelenen davranışlar sergileyebilirler. Bu nöro-gelişimsel bozukluktan etkilenmiş bireyler iletişim becerilerini, özbakım becerilerini ve diğer günlük yaşam becerilerini öğrenmek için normal gelişim gösteren bireylerden farklı eğitsel düzenlemelere gereksinim duyabilirler. Alanyazın incelendiğinde OSB olan bireylere sosyal becerileri ve diğer bağımsız yaşam becerilerini öğretmek amacıyla çok sayıda uygulamanın geliştirildiği görülmektedir. Bu uygulamalardan biri de sosyal öykülerdir. Bu araştırmanın amacı; OSB tanılı bireylere teşekkür etme ve davet edilen etkinliğe katılma becerilerinin öğretiminde sosyal öykülerin tekli ve çoklu sunumunun etkililik ve verimlilik açısından farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Katılımcılarını 9-17 yaş aralığında OSB tanılı dört erkek bireyin oluşturduğu araştırmada tek denekli araştırma modellerinden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli kullanılmıştır.  Araştırmanın bağımlı değişkenleri davet edilen etkinliğe katılma ve teşekkür etme becerilerini öğrenme düzeyidir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri ise bir hedef davranış için bir öykünün yazılıp sunulduğu tekli sosyal öykü uygulaması ve bir hedef davranış için birden fazla sosyal öykünün yazılıp sunulduğu çoklu sosyal öykü uygulamasıdır. Araştırmanın etkililik bulguları OSB tanısı olan dört katılımcının da teşekkür etme ve davet edilen etkinliğe katılma becerilerini her iki öğretim uygulamasıyla da ölçütü karşılar düzeyde öğrendiklerini göstermektedir. Katılımcılar her iki uygulamayla da kazandıkları becerileri öğretimin tamamlanmasından sonra korumuş ve farklı koşullara genellemiştir. Öğretim uygulamalarının kalıcılık ve genelleme etkilerinin farklılaşmadığı görülmüştür. İki öğretim uygulaması verimlilik açısından karşılaştırıldığında bulguların tüm katılımcılarda tutarlı bir biçimde yinelenmediği belirlenmiştir. Çalışmaya katılan iki katılımcıda sosyal öykülerin tekli sunumuyla gerçekleştirilen öğretim uygulamasının daha verimli, bir katılımcı için sosyal öykülerin çoklu sunumuyla gerçekleştirilen uygulamasının daha verimli olduğu görülmüştür. Bir katılımcıda ise her iki öğretim uygulamasının verimlilik parametreleri açısından eşit düzeyde verimli olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada katılımcıların kendilerinden, anne, baba ve öğretmenlerinden sosyal geçerlik verisi toplanmıştır. Sosyal geçerlik bulguları katılımcıların, anne, baba ve öğretmenlerin çalışma hakkındaki görüşlerinin olumlu olduğunu göstermektedir.