Öğrencilerin Kariyer Tercihi Olarak Sanata Yönelmelerinde Aile ve Öğretmenlerin Rolü: Güzel Sanatlar Lisesi Örneği

ÖZ

Bu çalışma öğrencilerin sanat yönelimlerini (sanat branşı ve okul tercih etme kararları) etkileyen ana faktörler ile bu faktörlerden aile ve öğretmenlerin sanat alanında var olmayı seçen öznelerin oryantasyonlarına yönelik etkilerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışmanın nicel verileri öğrencilerin sanat lisesi ve sanat branş seçimlerine etki eden ana faktörleri ortaya koymaktadır. Yarı-yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen nitel veriler farklı derece ve yapıları ile ailelerin sahip olduğu kültürel, ekonomik ve toplumsal sermayelerini nasıl seferber ettiğine ve bu sürecin işleyişine yönelik derinlemesine bir anlayış sağlamaktadır. Ayrıca öğretmenlerin, öğrencilere yönelik olarak, sanatsal yeteneğin fark edilmesi, desteklenmesi ve sanat eğitimi almaya yönlendirilmesi ve bu süreçte kullanılan kaynaklar gibi çeşitli sosyal faktörleri aydınlatmaktadır. Bulgular, her türlü faydalı kültürel sermayenin ilk birikim ve farklı türleri ile sermayenin kuşaklar arası aktarım yeri olarak ailenin sanatsal yönelimde önemli bir kaynak olduğunu göstermiştir. Öğrencilerin sanat alanına yönelik aşinalıkları, davranış ve tutumlarının şekillenmesi çocukluk dönemlerinde başlamıştır. Aile üyelerinin sanatsal özellikleri, ilgileri ve uğraşları sonraki kuşaklarca yeniden üretilmiş ve bu aynı zamanda onların okul ve bölüm tercihlerini de kapsamıştır. Aile içi sosyalizasyon süreci sayesinde edindikleri kültürel sermaye, sanatı seçen öğrencilerin sadece kültürel ilgilerini, zihinsel eğilimlerini ve tercihlerini etkilememiştir aynı zamanda habituslarını da şekillendirmiştir. Sanat alanında "oyunun kurallarını" önceden bilmelerini ve ne yapmaları gerektiğine yönelik bir anlayış da sağlamıştır. Bunun yanında öğretmenlerin, sanatsal yeteneği erken yaşlarda keşfetmesi, öğrencilerin sahip oldukları yeteneklere duydukları yüksek inanç, sergiledikleri destekleyici ve yönlendirici yaklaşımları, öğrencilerin sanat alanına yönelik tercihleri üzerinde belirleyici etkileri olduğunu göstermiştir.