Lise Öğrencilerinin Bilimsel Araştırmanın Doğası Hakkındaki Görüşleri

ÖZ

Bu çalışmanın amacı farklı liselerde öğrenim gören öğrencilerin bilimsel araştırmanın doğası (Nature of Scientific Inquiry-NOSI) hakkındaki görüşlerini nitel araştırma yöntemiyle araştırmaktır. Çalışmaya, Fen Lisesi (FL, 69 öğrenci), Öğretmen Lisesi (ÖL, 99 öğrenci) ve Anadolu Lisesi’nin (AL, 99 öğrenci) 11. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler dahil edilmiştir. FL fen derslerinin en fazla verildiği lise olup, ÖL ve AL ise daha az fen dersi veren lise türleridir. Bu liselerdeki öğrencilere “Bilimsel Araştırma Hakkındaki Görüşler (Views about Scientific Inquiry-VASI)” anketi uygulanmış ve sonrasında öğrencilerin bir kısmıyla görüşme yapılmıştır. Verilerin analizi, öğrencilerin NOSI özelliklerinin her birine verdikleri cevapların ‘acemice’, ‘karışık’ ve ‘bilgili’ şeklinde kodlanmasıyla her öğrenci için bir profil oluşturularak yapılmıştır. Sonrasında ise her bir kod için elde edilen frekanslar belirlenmiş ve tablo haline getirilmiştir. İki araştırmacının yaptığı kodlamalar arasındaki uyum %85 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın sonuçları, FL öğrencilerinin NOSI özelliklerinden ‘bilimsel araştırmalar her zaman bir soru ile başlar ve bir hipotez test etmesi zorunlu değildir’, ‘bütün araştırmalarda takip edilen tek bir basamaklar serisi yoktur’ ve ‘araştırma süreci sorulan soru tarafından yönlendirilir’ olmak üzere üç özellikte, diğer iki lisenin öğrencilerine göre daha bilgili görüşler sergilediğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca FL ve ÖL öğrencilerinin bilimsel araştırmanın doğası özelliklerinden ‘bilimsel veri ve bilimsel kanıt aynı değildir’ ve ‘açıklamalar, toplanan veriler ve önceden bilinenlerin bileşimidir’ özellikleri konusunda birbirine yakın ve AL öğrencilerine göre daha bilgili görüşlere sahip oldukları belirlenmiştir. Diğer taraftan, AL öğrencileri ‘aynı süreçleri uygulayan bütün bilim insanları aynı sonuçları elde edemeyebilir’ ve ‘araştırma süreçleri sonuçları etkileyebilir’ özelliklerinde az sayıda bilgili görüşe sahip olmakla birlikte diğer liselerin öğrencilerine göre bu iki özellikte daha az sayıda acemice görüşe sahiptir. Bu durum, AL öğrencilerinin bu özelliklerde gelişmeye daha açık oldukları anlamına gelmektedir. ‘Araştırma sonuçları toplanan veri ile uyumlu olmalıdır’ özelliği bütün okullardaki öğrencilerin çoğunluğunun bilgili görüşler sergilediği bir özelliktir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, daha fazla fen dersi almanın bilimsel araştırmanın doğası hakkında daha fazla bilgili görüşlerin gelişmesine yardım ettiği sonucuna varılabilir fakat daha fazla araştırılması gerekmektedir.