Ortaokul Öğrencilerinin Okul Tükenmişliğinde Umut ve Aile İlişkilerinin Rolü: Bir Yapısal Eşitlik Modellemesi

ÖZ

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinde okul tükenmişliğini açıklamak üzere umut, destekleyici aile ilişkileri ve engelleyici aile ilişkileri değişkenlerinden oluşan bir yapısal eşitlik modelinin sınanmasıdır. Araştırmanın çalışma grubu Ankara ilindeki dört farklı ortaokulda öğrenimine devam eden 338 ortaokul öğrencisinden oluşturmaktadır. Katılımcıların, 173’ü kız, 165’i erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında veri toplamak için, İlköğretim Öğrencileri Okul Tükenmişliği Ölçeği (İÖOTÖ), Çocuklar için Aile İlişkileri Ölçeği (ÇAİÖ), Çocuklarda Umut Ölçeği (ÇUÖ) ve Kişisel Bilgi Formu (KBF) kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 ve AMOS programları aracılığıyla, frekans, yüzde, korelasyon analizi ve yol(path) analizi kullanılmıştır. Yol analizi sonucunda destekleyici aile ilişkileri ve umut ile okul tükenmişliği arasında negatif yönde bir ilişki olduğu; engelleyici aile ilişkileri ile okul tükenmişliği arasında ise pozitif yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca oluşturulan yapısal eşitlik modelinde, destekleyici aile ilişkileri, engelleyici aile ilişkileri ve umut değişkenleri birlikte okul tükenmişliği değişkeni üzerindeki değişimin toplam %49’unu açıklamaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular, ilgili alanyazın ışığında tartışılıp, alanda çalışan uygulayıcılara, araştırmacılara ve politika yapıcılara gelecekteki çalışmalar için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.