Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Değer Algılarının Çizdikleri Resimler ve Sözlü Anlatımlarına Göre İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği

ÖZ

Okul öncesi dönem hayata dair ilk bilgilerin, ilk becerilerin ve ilk değerlerin kazanıldığı önemli bir dönemdir. Bu dönemde kazanılan bilgi, beceri ve değerler bireyin gelecekteki yaşamının ve öğrenmelerinin temelini oluşturmaktadır. Farklı “değer” sınıflama ve araştırmalarında “sorumluluk” bir değer olarak yer almaktadır. Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuklarının “değer” algılarının “sorumluluk” değeri örneği üzerinden çocukların yaptıkları resimler, bu resimlere dair anlatımları ve çocuklarla yapılan görüşmeler yoluyla incelenmesidir. Çalışmaya Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki bir il merkezinde bulunan bir anaokulunda eğitimlerine devam eden üç, dört ve beş yaş grubunda bulunan 60 çocuk katılmıştır. Nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomonoloji) deseninde gerçekleştirilen araştırmanın verileri çiz ve anlat tekniği ile toplanmıştır. Araştırmaya katılan çocuklara boya kalemleri ve resim kâğıtları dağıtılmış ve çocuklardan sorumluluk değeri hakkında bir resim yapmaları istenmiştir. Çocuklar resimlerini tamamladıktan sonra çocuklarla bireysel görüşmeler yapılarak resimlerini anlatmaları istenmiştir. Ayrıca her yaş grubundan beş çocuk toplamda 15 çocukla bireysel görüşmeler yapılmıştır. Çocuklarla yapılan görüşmeler ses kayıt cihazı ile kaydedilmiştir. Araştırma verileri betimsel analiz ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda tüm yaş gruplarındaki çocukların “sorumluluk” değeri temalı resim çizdikleri fakat üç yaşındaki çocukların resimlerindeki çizimlerin daha çok karalamalar şeklinde olduğu görülmüştür. Bu sonuç çocukların çizgi-resim gelişimi ile tutarlı bir bulgudur. Dört ve beş yaşındaki çocukların resimlerinde genel olarak anne ve babaya yardım etme, bitki/çiçek bakımı, hayvan besleme ve öz bakımla ilgili sorumluluklara ilişkin temaları çizdikleri görülmüştür. Beş yaşındaki çocukların diğer çocuklara göre resimlerinde ve sözel anlatımlarında daha fazla detaya yer verdikleri görülmüştür. Araştırmaya katılan tüm çocukların “sorumluluk” değerini olumlu algıladıkları çizimlerinden ve sözel anlatımlarından anlaşılmıştır.