Hafif Düzeyde Zihinsel Engelli Öğrencilerin İnsansı Robot ile Etkileşimlerinin Dönüt Türleri Açısından İncelenmesi

ÖZ

Ülkemizde ve dünyada robot müsabakaları ve robot kampları gibi etkinlikler ile öğrencilerin bilişsel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Bununla birlikte robot destekli öğrenme ortamlarına yönelik teknolojik materyaller yaygınlaşmaya başlamıştır. Literatür incelendiğinde robot destekli eğitim çalışmalarının genellikle normal gelişim gösteren bireylere yönelik olduğu, zihinsel engelli bireylere yönelik yapılan robot destekli eğitim çalışmalarının oldukça sınırlı sayıda olduğu görülmüştür. Robot destekli uygulamalar öğrenenlere çoklu ortam, fiziksel hareket, insansı görünüm ve dokunma gibi avantaj sunan etkileşimler sunabilmektedir. Bu yetenekleri nedeniyle robotlar, özellikle zihinsel engelli öğrencilerin dikkat ve motivasyonlarını artırdığı için önemli bir potansiyele sahiptir. Bu nedenle insansı robotların verdiği dönütleri içeren etkinliklerin tasarlandığı ve uygulandığı çalışmaların, teknolojinin eğitim alanına entegrasyonu sürecine ve özel eğitim alanına yönelik yenilikçi öğrenme ortamlarının oluşturulmasına katkı sağlayacağı öngörülmüştür. Bu çalışmada insansı robot destekli öğrenme ortamı geliştirilerek hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin insansı robot ile etkileşimlerinin dönüt türleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Etkinlik tasarımı ve dönütlerin belirlenmesi sürecinde ASSURE öğretim tasarım modeli temel alınmıştır. Çalışma toplam altı seansta, Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) kayıtlı hafif düzeyde zihinsel engelli altı öğrenci üzerinde yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması (case study) kullanılmıştır. Çalışma süresince görüşme ve gözlem yapılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmak amacıyla içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin, insansı robotun dönütlerini beğeni ve heyecanla karşıladıkları, robotla sözlü iletişim kurmaya çalıştıkları ve eğlenerek tepki verdikleri tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan dönütler, öğrencilerin dikkatini çekmiş ve motivasyonlarını artırmıştır. Ancak insansı robotun dönütlerine verilen tepkilerde dönüt türlerine göre farklılıklar yer almıştır. Öğrencilerin en fazla dikkatlerini çeken ve etkileşimde bulundukları dönütler; kol dönütleri, bedensel dönütler ve sesli dönütler olurken, en az tepki gösterdikleri dönütler ise kafa hareketleri ve robotun ekranı yoluyla oluşturulan dönütler olmuştur. Öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonucunda ise, insansı robotun derslerin işlenişine ve öğrenme ortamına olumlu katkıları olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenler, robot destekli eğitimin öğrenci motivasyonunu ve etkinliklere katılımı artırdığını dolayısıyla sınıf yönetimini kolaylaştırdığını, ayrıca etkinlikler sonrası RAM’deki kaba değerlendirme formları ile yaptıkları ölçüm sonuçlarına göre öğrencilerinin kalıcı ve hızlı öğrenme sağladığını belirtmişlerdir.