Ortaöğretim Öğrencileri İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programı İhtiyaç Analizi: (Bir Anadolu Lisesi Örneği)

ÖZ

İnsan hakları alanında önemli bir belirleyici olan toplumsal cinsiyet eşitliğinde Türkiye’de toplumun ihtiyaçları incelendiğinde; yaşama, sağlık, eğitim, çalışma, eşit iş için eşit ücret, seçme ve seçilme ve kültürel yaşama serbestçe katılma haklarını kadınların gerektiği gibi kullanamadıkları ve bu alanlarda hak ihlallerinin yaşandığı görülmüştür. Toplumsal cinsiyet rollerinin özümsendiği, cinsiyete uygun davranış kalıplarının sahiplenildiği ve cinsel kimlik oluşumunun tamamlanmasına denk gelen ortaöğretim dönemimdeki öğrencilerin toplumsal cinsiyet eşitliğine olan eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi gelecekte toplumsal cinsiyet duyarlığına sahip bireylerin yetişmesinde ilk adımlardan biri olacaktır. Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Öğretim Programına olan eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesidir. Nitel araştırma metodolojisinin desenlerinden durum çalışması yöntemiyle gerçekleştirilen araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış odak grup görüşmeleri, katılımcı gözlem ve doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Çalışma grubu 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Ankara’da bir Anadolu Lisesinde öğrenim gören öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri NVivo 8 bilgisayar programında içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda; öğrencilerin, geleneksel cinsiyet rolleri ve toplumsal cinsiyet kalıpyargılarını benimsedikleri, şiddet eylemlerinin çoğunlukla erkek öğrenciler tarafından çoğunlukla kız öğrencilere veya kadın öğretmenlere yönelik yapıldığı, bazı öğrenciler tarafından kadının ikincil konumunun ayrımcılık olarak değerlendirilmediği, cinsiyetler arası etkileşimin sınırlandırıldığı, öğretmenler tarafından cinsiyet ayrımcılığı yapıldığı, okulda kadına yönelik şiddetin yaşandığı ve tepkisiz kalındığı ortaya çıkmıştır. Bulgular bütünsel anlamda değerlendirildiğinde ortaöğretim öğrencilerinin “toplumsal cinsiyetin anlamı”, “toplumsal cinsiyet rolleri ve kalıpyargıları”, “eşcinsellik”, “kadınların karar alma mekanizmalarına katılımı”, “kadına yönelik şiddet” ve “kadının çalışma yaşamına katılımı ve geliri” konularında eğitim ihtiyaçları olduğu belirlenmiştir.