Türkiye’de Üniversitelerin Hiyerarşik Kümeleme Analizine Göre Sınıflandırılması

ÖZ

Üniversitelerin sınıflandırılması değişik üniversite tipleri için kurumsal politika geliştirmenin etkili bir yolu olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de araştırmacılar ve politika yapıcılar için resmi veya kabul edilmiş bir üniversite sınıflaması bulunmamaktadır.  Bu ihtiyacı dikkate alarak çalışmanın amacı üniversiteleri kurumsal büyüklük ve performans temelli sınıflandırmaktır. Çalışmanın odağı kurumsal büyüklük ve performans olduğu için araştırmacılar konuya yönetim ve organizasyon perspektifinden yaklaşmaktadır. Üniversiteler hiyeraraşik kümeleme analizi kullanılarak sınıflandırılmıştır. Çalışmaya tüm devlet ve vakıf üniversiteleri dahil edilmiştir. Çalışmanın veri kaynakları Yükseköğretim Kurumu (YÖK) istatistikleri, sıralama (ranking) listeleri, akademik performansa göre üniversite sıralaması (URAP), girişimci ve yenilikçi üniversite endeksi (TÜBİTAK), yükseköğretim kurumlarının stratejik plan ve faaliyet raporları, ve ilgili diğer araştırma ve yayınlarıdır. Üniversiteler önceden belirlenmiş kriterler yerine nesnel veriye dayalı olarak sınıflandırılmıştır.  Kümeleme analizi için ana değişkenler nicel ölçütler, sıralama puanları ile eğitim ve araştırma kalitesi ölçütleridir. Kümeleme analizi sonuçları kümeleme analizinde kurumsal büyüklük ile performansın ayrı değişkenler olarak kullanılmasının daha iyi sonuç verdiğini göstermektedir. Üniversiteleri yaşı ve ölçeği kurumsal büyüklük ve performans değişkenleri bakımından üniversiteleri farklılaştırmaktadır.  Aynı yıllarda kurulan üniversiteler meslek yüksekokullarının büyüklüğüne göre iki kümeye ayrılmaktadır. Yayın performansı dikkate alındığında küçük/orta büyüklükte, odaklanmış ve yaşı büyük üniversitelerin küme olarak diğerlerinden ayrıldığı bulunmuştur.