Antroposen (İnsan Çağı)’de Sorun Alanları ve Bu Sorun Alanlarının İlkokul, Ortaokul ile Ortaöğretim Kademelerindeki Öğretim Programlarına Yansıması

ÖZ

Bu araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim (Anadolu Lisesi) kademeleri öğretim programları kazanımlarında, Antroposen (İnsan Çağı)’deki günümüz sorunlarına ve gelecekte beklenen sorunlara yer verilme durumunu tespit etmek amaçlanmıştır. Ayrıca araştırmada, Antoposen (İnsan Çağı) ve sorun merkezli program tasarımlarının anlayışına uygun olarak, Antroposen (İnsan Çağı)’de insanlığın günümüzde karşılaştığı ve gelecekte karşılaşacağı sorunlar karşısında, öğretim programları kazanımlarının öğrenenleri; sorun alanlarıyla ilgili uygulamaya, sorunlara özgün çözüm önerileri geliştirmeye ve sorunların çözümüyle ilgili aktif katılım göstermeye yönlendirme durumunun betimlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, içerik çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, 2018 yılında yürürlüğe giren ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim (Anadolu liseleri) kademelerindeki zorunlu ders kapsamında yer alan derslerin öğretim programları inceleme kapsamına alınmıştır. Verilerin analizinde çeşitli sorun alanlarına dayalı olarak kategoriler geliştirilmiş, öğretim programları kazanımlarının bu kategorilere dağılımı ve sıklığı belirlenmiştir. Ayrıca sorun alanlarının öğretim programları kazanımlarında mevcut olma durumunu belirlemek için sorun merkezli program tasarımlarının odaklandığı hedefler doğrultusunda belirlenen ölçütlere göre kazanımlar analiz edilmiştir. Sorun alanlarının en fazla ortaokul kademesi öğretim programlarının kazanımlarında tam olarak mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu kademeyi ilkokul ve ortaöğretim (Anadolu Lisesi) kademeleri kazanımları izlemiştir. Kademeler ilerledikçe sorun alanlarının tam olarak mevcut olduğu kazanım sayısında düzenli bir artış gözlenmemiştir. İlkokul, ortaokul ve ortaöğretim (Anadolu Lisesi) kademelerinin tümündeki kazanımlarda ise en sık karşılığı bulunan sorun alanları Gelenekler ve kültürlerin risk altına girmesi ve Yapay zeka ve yeni gelişen teknolojiler olmuştur. Her üç kademede kazanımlarda tam olarak mevcut olan, fakat en az sıklıkta bulunan sorun alanları ise İnsana yakışır iş ve fırsatların olmaması ile Göç olmuştur. Araştırma sonuçlarına göre, günümüzde ve gelecekte doğayı, insanlığın tümünü etkileyen Antroposen (İnsan Çağı)’deki çeşitli sorun alanlarına tüm kademeler ve zorunlu derslerin öğretim programlarında yaş gruplarına uygun olarak, dengeli biçimde yer verilmesi önerilmektedir. Ayrıca öğretim programlarının gelecekte de ortaya çıkabilecek sorunları öngören, sorunlara çözüm üretebilen, çözümleri hayata geçirebilen bireyler yetiştirmeye dönük olarak düzenlenmesi önerilmektedir.