Öğretmenlerin Mesleki Özerklikleri ile Mesleki Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

ÖZ

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin mesleki özerklikleri ve motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama deseni kullanılarak yapılan bu araştırmanın örneklemini, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Türkiye genelinde görev yapan, oransız küme örnekleme yöntemiyle ulaşılan 282 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Öğretmen Özerkliği Ölçeği” ile “Öğretmen Mesleki Motivasyon Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, t-testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin mesleki özerklik ve motivasyon düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin sırasıyla öğretme süreci özerkliği, program özerkliği, mesleki gelişim ve mesleki iletişim özerkliği alt boyutlarında özerklik sergiledikleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin okulun fiziki imkânlarını, okul içi ve okul dışı faktörleri ve mesleki gelişim ve saygınlık boyutlarını, motivasyonu etkileyen unsurlar olarak gördükleri ortaya çıkmıştır. Değişkenler düzeyinde, cinsiyet, alan, eğitim durumu ve kıdem değişkenlerine göre öğretmenlerin mesleki özerklik ve motivasyon düzeylerinde anlamlı farklılıklara ulaşılmıştır. Son olarak öğretmenlerin mesleki motivasyonu ile özerkliği arasında orta düzeyde pozitif ve anlamlı ilişkilere rastlanmış, bu değişkenler arasındaki yordamsal ilişkiler de incelenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, öğretmen özerkliğinin tüm alt boyutlarının (öğretme süreci, öğretim programı, mesleki gelişim ve mesleki iletişim özerkliği) öğretmen motivasyonu alt boyutlarından fiziki imkânlar için anlamlı bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Dolayısıyla gerek eğitim öğretim uygulamalarında gerekse mesleki gelişim ve iletişim alanlarında özerk davranabilen öğretmenlere nitelikli fiziki imkânlar da sağlandığında motivasyon düzeylerinin yükseldiği ifade edilebilir. Öğretmen motivasyonunu artırmak için öğretmenlerin eğitim-öğretim sürecinde özerk davranımları ile mesleki gelişim ve iletişim alanlarındaki özerkliklerinin desteklenmesi önerilmektedir.