Öğrenme Yaklaşımları Bağlamında 2005 ve 2018 Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının İncelenmesi: Sınıf Öğretmenleri Değişimi Nasıl Yorumluyor?

ÖZ

Bu araştırmada, sınıf öğretmenlerinin 2005 ve 2018 Hayat Bilgisi Öğretim Programlarına göre hazırlanmış ders kitaplarının öğrenme yaklaşımına yönelik algılarını ve bu ders kitaplarının öğretmenlerin derse hazırlık ve öğretme-öğrenme sürecine olan etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu kapsamda, araştırma, Gaziantep ilinde yer alan 7’si kadın, 8’i erkek toplam 15 sınıf öğretmeni ile yürütülmüştür. Durum çalışması deseninde yürütülen araştırmanın veri toplama aşamasında doküman incelemesi, anket formu ve yarı yapılandırılmış görüşmelerden faydalanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Ulaşılan veriler ışığında, oluşturulan transkriptler üzerinden kodlara ulaşılmıştır. Devamında birbiriyle ilişkili kodlar bir araya getirilerek belirli temalar altında birleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre katılımcıların yazılı bilginin sunumu, görseller ve işlevi, etkinlikler ve niteliği ve öğretme-öğrenme süreci temalarında her iki kitaba yönelik farklı algı ve anlayışa sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Sınıf öğretmenlerinden ders kitabı olarak 2005 ders kitabını tercih edenlerin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının ilkelerine uygun sınıf içi süreçler geliştirdikleri; 2018 ders kitabını tercih edenlerin ise kısmen yapılandırmacı kısmense davranışçı öğrenme kuramının ilkelerine uygun süreçler geliştirdikleri belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin 2018 ders kitabına ilişkin her iki öğrenme kuramının da izlerinin olduğuna yönelik bir algıya sahip oldukları ve bu yönde sınıf içi süreçler geliştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin kendilerine sunulan ders kitaplarının yörüngesinde kalarak derse hazırlık ve sınıf içi süreçlerde o kitabın temele aldığı yaklaşıma uygun öğrenme deneyimi oluşturma çabasına girdikleri sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, öğretmenlerin sınıf içi süreçlerinde öğretmen ve öğrencilere atfettikleri rollere yönelik algılarında ders kitaplarının önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.