7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabına ve Kitaplarının Kaldırılmasına Yönelik Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri: Bir Q Metot Analizi

ÖZ

Öğretim programlarının daha etkin ve verimli bir biçimde uygulanabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2005-2006 eğitim-öğretim yılından itibaren ilkokul ve ortaokul branşlarındaki öğretmenlere, öğretmen kılavuz kitapları dağıtmıştır. Dersin işlenişine yönelik öğretmenlere rehberlik eden ve yol gösteren öğretmen kılavuz kitapları 2018 yılında uygulamadan kaldırılmıştır. Oysa alan yazında öğretmen kılavuz kitaplarının faydalı olduğuna dair çalışmaların sayısı oldukça fazladır. Bu çalışmanın amacı 2018-2019 eğitim-öğretim yılına kadar MEB tarafından dağıtılan 7. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabına ve bu kitapların kaldırılmasına yönelik Diyarbakır ilinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini ve algılarını Q metodolojiyle belirlemektir. Hem nitel hem de nicel boyuta sahip olan bu çalışma karma araştırma yöntemiyle yürütülmüştür. Olgu bilim modelinde yürütülen çalışmada Q metodolojiden yararlanarak katılımcılarla Zoom üzerinden çevrim içi bir görüşme gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu Diyarbakır ilindeki çeşitli ortaokullarda görev yapan ve farklı mesleki kıdem sürelerine sahip 30 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmacıların alan yazın ve alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda geliştirdiği Q metot formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bu formda Q maddelerine, bu maddelerin yerleştirildiği Q dizgisine ve katılımcıların uç değerlere ilişkin görüşlerinin belirlenmesi için açık uçlu sorulara yer verilmiştir. Çalışmada katılımcıların doldurduğu Q metot formunda yer alan Q dizgisindeki veriler PQMethod 2.35 istatistik programıyla analiz edilmiştir. Katılımcıların açık uçlu sorulara verdikleri yanıtların çözümlenmesinde ise betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan tüm analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre 7. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabının olumlu yönlerinin olduğu ve bu kitapların kaldırılmasının sosyal bilgiler öğretmenleri açısından olumsuz sonuçlara yol açtığına ve kılavuz kitapların tekrar geliştirilerek öğretmenlerin kullanımına sunulmasının daha faydalı olacağı sonuçlarına ulaşılmıştır. Öğretmen kılavuz kitaplarının kaldırılmasının özellikle mesleğe yeni başlayan öğretmenler açısından olumsuz sonuçlara yol açacağı söylenebilir. Ayrıca hazırlanacak sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitaplarının, derste etkinlik yapılmasını kolaylaştırması, ders içeriklerindeki bilgi eksikliklerini gidermesi ve zaman yönetiminin verimliliğini sağlamasının gerekliliği önerilerinde bulunulmuştur.